Ηυπόθεση της υπό κατασκευή μαρίνας Ναυπλίου εξελίσσεται σε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα έργα ΣΔΙΤ στην Ελλάδα. Η προσπάθεια να μετατραπεί η ακτογραμμή της ιστορικής πόλης σε τουριστική μαρίνα για σκαφάτους αναδίδει μια σκοτεινή ιστορία που συνδυάζει δημόσιο χρήμα, περιβαλλοντικά ρίσκα και σοβαρές θεσμικές παρεκκλίσεις. Ενα έργο σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, υποτίθεται ιδιωτικό, έχει πάρει αμφιλεγόμενη έγκριση χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ παράλληλα πραγματοποιείται χωρίς νέες περιβαλλοντικές άδειες, βασισμένο σε μια παρωχημένη Απόφαση Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ). Κι όλα αυτά ενώ η Περιφέρεια Πελοποννήσου και το αρμόδιο υπουργείο Τουρισμού φαίνεται να σφυρίζουν αδιάφορα.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:

🔘 Το 2009 εκδόθηκε απόφαση του υπουργού Τουριστικής Ανάπτυξης για τη «χωροθέτηση του Τουριστικού Λιμένα Ναυπλίου», δηλαδή της μαρίνας Ναυπλίου. Με την υπ’ αριθ. 116/10-10-2013 απόφασή του, το Διοικητικό Συμβούλιο του Λιμενικού Ταμείου Ναυπλίου, υπό την ιδιότητα του Φορέα Διαχείρισης του Τουριστικού Λιμένα, αποφάσισε την υποβολή αίτησης για την υπαγωγή του έργου της μελέτης, χρηματοδότησης, κατασκευής, λειτουργίας, τεχνικής διαχείρισης και εκμετάλλευσης της μαρίνας στις διατάξεις του ν. 3389/2005 «Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα».

🔘 Τον Νοέμβριο του 2013 η Διυπουργική Επιτροπή Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα ενέκρινε ομόφωνα την υπαγωγή. Ομως το έργο κόλλησε. Προς ανακούφιση πολλών κατοίκων και επισκεπτών, οι οποίοι θεωρούν πως αλλοιώνονται η ιστορική φυσιογνωμία και το μοναδικό τοπίο του κόλπου του Ναυπλίου με νέα κτίρια που αποκλείουν την οπτική επαφή από τη βόρεια παραλιακή είσοδο, με το Μπούρτζι, το παραδοσιακό τμήμα της πόλης και την Ακροναυπλία.

🔘 Τον Απρίλιο του 2018 υπογράφεται τελικά προγραμματική σύμβαση του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Ναυπλίου (φορέας διαχείρισης του έργου) με την Περιφέρεια Πελοποννήσου προκειμένου η Περιφέρεια να αναλάβει τη δημοπράτηση, σύναψη της σύμβασης και, εν συνεχεία, την εκτέλεση του έργου, ως Αναθέτουσα Αρχή. Το έργο θα κόστιζε αρχικά 9 εκατ. ευρώ, όπως ανέφερε η προγραμματική σύμβαση.

🔘 Τον Μάιο του 2019 προκηρύσσεται διαγωνισμός για τη «Μελέτη, Χρηματοδότηση, Κατασκευή, Λειτουργία, Τεχνική Διαχείριση και Εκμετάλλευση Τουριστικού Λιμένα (Μαρίνας) Ναυπλίου». Χρειάστηκε ωστόσο να περάσουν ακόμα 4 χρόνια, μέχρι τον Απρίλιο του 2023, για να υπογραφεί τελικά η σύμπραξη ΣΔΙΤ μεταξύ της Περιφέρειας, του Λιμενικού Ταμείου Ναυπλίου και της Ανώνυμης Εταιρείας Ειδικού Σκοπού «NAFPLIO MARINA Μ.Α.Ε.».

Η Μαρίνα Ναυπλίου παραχωρήθηκε για 40 χρόνια στην εταιρεία ΤΕΚΑΛ, η οποία στη συνέχεια δημιούργησε την εταιρεία ειδικού σκοπού που έχει αναλάβει την εκτέλεση των έργων και την εκμετάλλευση του έργου. Χωρίς να υπάρχει σχετική αιτιολόγηση, ο προϋπολογισμός του έργου ανεβαίνει ξαφνικά από τα 9 εκατ. στα 20 εκατ. ευρώ! Με αυτόν τον τρόπο, όπως φαίνεται, δικαιολογήθηκαν και τα 40 έτη της παραχώρησης. Δεν ήταν το μόνο παράδοξο. Παρότι το έργο σχεδιάστηκε ως ιδιωτική επένδυση μέσω ΣΔΙΤ, συνέβη κάτι πρωτοφανές:

Η αρχική αίτηση της ΤΕΚΑΛ για ενίσχυση από το Ταμείο Ανάκαμψης (περίπου 9,5 εκατ. €) απορρίφθηκε στις αρχές Ιουλίου του 2024 από το υπουργείο Τουρισμού με το εύλογο σκεπτικό ότι «έργο ΣΔΙΤ δεν δικαιούται δημόσια ενίσχυση». Στο σκεπτικό της απόφασης της υπουργού Ολγας Κεφαλογιάννη αναφέρεται ότι η εταιρεία έχει αναλάβει ως παραχωρησιούχος τη νομική υποχρέωση κάλυψης με ίδια ή δανεικά κεφάλαια της υλοποίησης του φυσικού αντικειμένου. Στην ίδια απόφαση επισημαίνεται ότι η ενίσχυση που ζήτησε η ΤΕΚΑΛ δεν έχει χαρακτήρα κινήτρου, αφού η αιτούσα επιχείρηση θα αναπτύξει ούτως ή άλλως τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.

Στην αρχική απόφαση αναφέρεται, επίσης, ότι πιθανή χρηματοδότηση του έργου μέσω του Προγράμματος Κρατικής Ενίσχυσης εγείρει νομικά ζητήματα καθότι μπορεί να συνιστά εκ των υστέρων μεταβολή των όρων του διαγωνισμού που διεξήχθη για την κατασκευή του λιμένα, με την έννοια ότι αν ήταν γνωστό σε υποψήφιους επενδυτές ότι θα υπήρχε η δυνατότητα ενίσχυσης του σχετικού κόστους, οι υποψηφιότητες και η τελική κατακύρωση ίσως ήταν διαφορετικές. Στο αιτιολογικό επισημαίνεται, συν τοις άλλοις, ότι το επενδυτικό σχέδιο δεν πληροί το κριτήριο της προσβασιμότητας ώστε να μη δημιουργούνται διακρίσεις σε βάρος ευπαθών ομάδων.

Ανατροπή

Παρά ταύτα, μετά από ένσταση της εταιρείας, εγκρίθηκε τελικά (19 Δεκεμβρίου 2024) η κρατική ενίσχυση ύψους 9.586.548,34 €, με αιτιολόγηση ότι η συμβατότητα με το ΣΔΙΤ θα εξεταστεί… αργότερα. Η σύγκρουση είναι σαφής: το έργο ξεκίνησε ως ιδιωτική επένδυση, αλλά καταλήγει να λαμβάνει δημόσιο χρήμα. Η μετάβαση αυτή εγείρει ερωτήματα για κρατική ενίσχυση, νομιμότητα και διαδικασίες που πιθανώς παρακάμφθηκαν.

Πρώτο ερώτημα: Αφού το έργο πήρε κρατική ενίσχυση, γιατί ο χρόνος παραχώρησης παρέμεινε ο ίδιος; Δεύτερο: Πώς μπορεί άραγε ένα έργο παραχώρησης (ΣΔΙΤ) με εγγυημένα έσοδα να χρηματοδοτείται από ένα ευρωπαϊκό εργαλείο που προορίζεται για δημόσιες επενδύσεις; Στην απόφαση έγκρισης του υπουργείου γίνεται αναφορά ότι η ένσταση έγινε αποδεκτή «με επιφύλαξη όσον αφορά τη νομική φύση της παράλληλης χρηματοδότησης, δεδομένης της προϋφιστάμενης σύμβασης ΣΔΙΤ». Το πράσινο φως ωστόσο είχε δοθεί. Επρεπε να παρακαμφθούν βέβαια και οι περιβαλλοντικές ενστάσεις.

Η εταιρεία που ανέλαβε τη μαρίνα φαίνεται πως δεν υπέβαλε νέα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Αντίθετα, ζήτησε ανανεωτική τροποποίηση μιας παλιάς ΑΕΠΟ (28702/1563/13-06-2013), η οποία ωστόσο αφορά την εκβάθυνση του εμπορικού λιμένα, όχι την τουριστική μαρίνα. Η ΑΕΠΟ του 2013 αφορά βάθη 8,10-9,50 μ. για κρουαζιερόπλοια – χωρίς να εξετάζει την επέκταση/επιχωμάτωση 31.109 τ.μ. της μαρίνας, την κατεδάφιση λιμενοβραχίονα μήκους 360 μ. και την κατασκευή κτιρίων 3.500 τ.μ. Και τότε έγινε ένα «θαύμα» από την ελληνική Δημόσια Διοίκηση που τόσο… άδικα την κατηγορούμε. Αφού πέρασε μόνο μια εργάσιμη ημέρα (η αίτηση κατατέθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου του 2024), στις 6 Σεπτεμβρίου 2024 είχε εκδοθεί η ανανεωμένη και τροποποιημένη ΑΕΠΟ, 28 σελίδων!

Προσφυγές

Στις 4 Οκτωβρίου 2024 τρεις πολίτες προσέφυγαν στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας ζητώντας την ακύρωσή της. Η προσφυγή αυτή απορρίφθηκε από τον υπουργό τον Νοέμβριο του 2024. Κατά της απορριπτικής αυτής απόφασης και της ΑΕΠΟ του 2024 κατατέθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2025 από τους τρεις αυτούς πολίτες αίτηση ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ). Στις 3 Φεβρουαρίου 2025 κατατέθηκε δεύτερη αίτηση ακύρωσης στο ΣτΕ από άλλους 20 πολίτες του Ναυπλίου, όπως και αίτηση αναστολής του έργου.

Νέο θαύμα

Στις 27 Φεβρουαρίου 2025 μετά τις 2.30 το μεσημέρι το ΣτΕ εξέδωσε προσωρινή διαταγή με την οποία σταμάτησαν οι εργασίες επιχώσεων (μπαζώματος). Και πάλι όμως η ελληνική Δημόσια Διοίκηση απέδειξε πόσο γρήγορη μπορεί να γίνει όταν το… θέλει. Μέσα λοιπόν σε χρόνο-ρεκόρ και ενώ η προσωρινή διαταγή του ΣτΕ είχε κοινοποιηθεί μετά το πέρας της εργασίας των υπηρεσιών την Πέμπτη 27-2-2025, την επομένη το μεσημέρι, Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου, στις 2.30 το μεσημέρι, ημέρα γενικής απεργίας, βρέθηκε «ευσυνείδητος» πλην αναρμόδιος υπάλληλος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ο οποίος γνωμάτευσε για θέματα που αφορούν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και τα θαλάσσια ατυχήματα στο λιμάνι του Ναυπλίου, για τα οποία όμως αποκλειστικά αρμόδιο είναι το Λιμεναρχείο Ναυπλίου. Μάλιστα για τους «φοβερούς» και «τρομερούς» αυτούς κινδύνους δεν ενημερώθηκε ποτέ το Λιμεναρχείο Ναυπλίου!

Ο σκοπός όμως επετεύχθη. Το ΣτΕ σε χρόνο-ρεκόρ, την πρώτη επόμενη εργάσιμη, την επομένη της Καθαράς Δευτέρας, το απόγευμα της Τρίτης 4 Μαρτίου πείστηκε από το έγγραφο του αναρμόδιου υπαλλήλου του αναρμόδιου Τμήματος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου και απέρριψε την αίτηση αναστολής των εργασιών, οπότε ξανάρχισαν άμεσα οι εργασίες. Οι τρεις πολίτες δεν το έβαλαν κάτω και κατέθεσαν αίτηση αναστολής, η οποία απορρίφθηκε μετά από 5 μήνες με βασική αιτιολογία ότι το μπάζωμα των 31 στρεμμάτων είχε ολοκληρωθεί, όπως διαβεβαίωσε το δικαστήριο η εταιρεία. Επίσης το ΣτΕ δεν διαπίστωσε κινδύνους από τις εκτεταμένες και απροσδιόριστες εκσκαφές του βυθού της θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας, εμβαδού 71.200 τ.μ.

Συνοψίζουμε: Η προσωρινή διαταγή του ΣτΕ ανέστειλε τις επιχώσεις, αλλά την επόμενη εργάσιμη ημέρα η διαταγή ανατράπηκε, με αιτιολογία «δημόσιος κίνδυνος στη λιμενική συγκοινωνία», βάσει γνωμοδότησης υπηρεσίας που δεν ήταν αρμόδια, χωρίς εμπλοκή του Λιμεναρχείου. To έργο, που αφορά μια έκταση 43.125 τ.μ. χερσαίας ζώνης και 71.200 τ.μ. θαλάσσιας, μαζί με την κατασκευή κτιρίων 3.500 τ.μ., συνεχίζεται κανονικά. Στόχος, να μπορεί να φιλοξενήσει 210 σκάφη.

Ο μηχανικός και κάτοικος της περιοχής, Μπάμπης Αντωνιάδης, λέει για το έργο: «Οι εργασίες κατασκευής της μαρίνας αφορούν διαφορετικό φυσικό αντικείμενο από την ΜΠΕ της εκβάθυνσης. Και αυτή δεν είναι η μόνη παρανομία. Επιβλέπων μηχανικός στο έργο δεν υπάρχει. Οριστικά σχέδια κατασκευής των κτιρίων δεν υπάρχουν. Τι γινόταν εκτός από τα μπαζώματα; Εσκαβαν τον βυθό και τα προϊόντα των εκσκαφών τα τοποθετούσαν δίπλα. Αυτό δεν εμπόδιζε τη συγκοινωνία; Το σίγουρο όμως είναι ότι καταστρέφει τον Αργολικό κόλπο. Οι επιχώσεις σε συνδυασμό με την απόθεση δίπλα από το σκάμμα των προϊόντων εκσκαφής δημιουργούν τους όρους για διασπορά σκόνης και φερτών, επικαλύπτοντας τη χλωρίδα του θαλάσσιου οικοσυστήματος του λιμανιού. Αποτέλεσμα, τη νέκρωση του χώρου ζωής των θαλάσσιων οργανισμών και μάλιστα σε κλίμακα μεγαλύτερη από αυτήν που εκτελούνται τα τεχνικά έργα. Αντέχει ο Αργολικός κόλπος όλη αυτή τη δραστηριότητα;

»Οι ρύποι μιας μαρίνας δεν είναι καθόλου αμελητέοι. Επιπλέον οι εργασίες ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο 2025 και η αδειοδότηση για τη διαχείριση της λάσπης (βυθοκορήματα) έγινε έναν μήνα μετά (5-3-2025) που εκδόθηκε η σχετική άδεια. Πώς εκτελούσαν το έργο και έκαναν εκσκαφές; Το λιμεναρχείο γιατί δεν σταμάτησε τις εργασίες αφού δεν υπήρχε άδεια; Από το Λιμενικό Ταμείο κάποια παρέμβαση δεν είδαμε. Υπόμνημα υποστήριξης για την εταιρεία κατασκευής όμως είδαμε. Η ομορφιά του ιστορικού κέντρου του Ναυπλίου από την παραλιακή χάνεται. Οσο για τα κτίρια 3.000 τ.μ. που θα κατασκευαστούν, τι επιπτώσεις θα έχουν άραγε στο ιστορικό κέντρο; Στον βωμό της “ανάπτυξης” θυσιάζουμε τη ζωή μας και το μέλλον μας».

Στις 31 Μαρτίου 2025 πραγματοποιήθηκε ενημερωτική ημερίδα της Ενωσης Μαρινών Ελλάδος (ΕΜΑΕ) στην Αθήνα. Την ημερίδα χαιρέτισαν η υπουργός Τουρισμού, Ολγα Κεφαλογιάννη, και ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλης Κικίλιας, οι οποίοι μίλησαν για «τη σημασία της βιώσιμης και επενδυτικά ελκυστικής στρατηγικής στον τομέα των τουριστικών λιμένων». Τότε ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου, Δημήτρης Πτωχός, επισήμανε ότι η Περιφέρεια ενσωματώνει τον θαλάσσιο τουρισμό στον πυρήνα της αναπτυξιακής της στρατηγικής, εστιάζοντας στα παραδείγματα της μαρίνας Ναυπλίου και της αντίστοιχης στο Λουτράκι.

Στον αντίποδα, εκτός από τους πολίτες που έχουν προσφύγει στο ΣτΕ κατά του έργου, και η «Λαϊκή Συσπείρωση» έχει πραγματοποιήσει συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την κατασκευή της νέας μαρίνας. Αρκετοί κάτοικοι λένε πως η εικόνα από το Παλαμήδι μιας μαρίνας που με το μέγεθός της τείνει να επισκιάσει το Μπούρτζι φανερώνει και την τάση τέτοιων επενδύσεων τελικά να καταστρέφουν το ίδιο το προϊόν το οποίο υποτίθεται θέλουν να αναδείξουν.

◼️ Ρωτήσαμε γραπτώς δύο φορές το υπουργείο Τουρισμού για ποιον λόγο εγκρίθηκε τελικά δημόσια ενίσχυση σε έργο ΣΔΙΤ με αποκλειστική εκμετάλλευση ιδιώτη, παρά την αρχική απορριπτική απόφαση της ίδιας υπουργού, αν αυτό συνιστά παράνομη κρατική στήριξη, καθώς και αν υπάρχει κίνδυνος επιστροφής πόρων από την Ε.Ε. Μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος το υπουργείο επέλεξε να μην απαντήσει.

Το χαρτοφυλάκιο της ΤΕΚΑΛ

Η ΤΕΚΑΛ ΑΤΕΕ, που δραστηριοποιείται από το 1990 στον χώρο των κατασκευών, διαθέτει ένα εκτεταμένο χαρτοφυλάκιο έργων που καλύπτει υποδομές λιμένων, logistics και κτιριακές επενδύσεις σε όλη την Ελλάδα. Στη Θεσσαλονίκη, η κοινοπραξία ΜΕΤΚΑ-ΤΕΚΑΛ είναι προσωρινός ανάδοχος για την επέκταση της 6ης προβλήτας του ΟΛΘ, ένα έργο ύψους περίπου 200 εκατ. ευρώ. Στο Θριάσιο Ι, η ΤΕΚΑΛ αναλαμβάνει τη δημιουργία ενός Logistics Park αξίας 260 εκατ. ευρώ, με σιδηροδρομική σύνδεση, αποθήκες και υποστηρικτικές εγκαταστάσεις συνολικής επιφάνειας 265.000 τ.μ.

Στο Ελληνικό, η εταιρεία έχει αναλάβει τη δεύτερη φάση των Cove Residences στον Αγιο Κοσμά, με κόστος 24 εκατ. Επιπλέον, έχει αναλάβει την κατασκευή νέας προβλήτας κρουαζιέρας του ΟΛΠ, ενώ στην Αλεξανδρούπολη, έργα στη λιμενολεκάνη και στην περιφερειακή οδό. Η εταιρεία παρουσίασε για το 2024 αυξημένα κέρδη, αλλά μειωμένο κύκλο εργασιών 42,64 εκατ.